Γενικές πληροφορίες
Εσωτερικά οι μπαταρίες αποτελούνται από εναλλασσόμενες θετικές και αρνητικές μεταλλικές πλάκες (συνήθως μολύβδου με διάφορες προσμίξεις), οι οποίες είναι βυθισμένες σε διάλυμα θειικού οξέως (ηλεκτρολύτης), που περιέχει περίπου 35% θειικό οξύ και 65% νερό. Η χημική αντίδραση μεταξύ του ηλεκτρολύτη και των μεταλλικών πλακών δημιουργεί ηλεκτρική ενέργεια.
Κατά τη διάρκεια της αποφόρτισης της μπαταρίας, πάνω στις πλάκες μολύβδου προσκολλώνται οξέα του θείου. Κατά τη διάρκεια της φόρτισης, αυτά τα οξέα αποκολλώνται από τις πλάκες και επιστρέφουν στον ηλεκτρολύτη, αλλά όχι όλα. Αυτή η ποσότητα των επικαθίσεων είναι και ο βασικός λόγος της πτώσης της μπαταρίας και της επακόλουθης μείωσης του χρόνου ζωής της.
Όπως είναι προφανές από τα παραπάνω, η συχνή φόρτιση της μπαταρίας είναι επιβεβλημένη και συμβάλλει στη μακροζωία και την καλύτερη λειτουργία της. Ένας καλός και εύκολος τρόπος είναι οι φορητοί φορτιστές, μια φθηνή και λειτουργική λύση, που θα μας βοηθήσει να διατηρήσουμε τη μπαταρία μας στη βέλτιστη δυνατή κατάσταση και θα μας γλυτώσει από χρόνο και χρήμα.
Ένας παράγοντας που πρέπει να έχουμε υπόψη μας είναι ότι κατά τη φάση της φόρτισης, δημιουργούνται αέρια (υδρογόνο), το οποίο σε μερικές περιπτώσεις (υπερθέρμανση, υπερφόρτιση) μπορεί να οδηγήσουν μέχρι και σε έκρηξη.
Τύποι μπαταριών
Βασικά έχουμε τρεις τύπους μπαταριών, τις μπαταρίες εκκίνησης (SLI), τις μπαταρίες βαθιάς εκφόρτισης (DC) και τις dual purpose.
Οι μπαταρίες εκκίνησης είναι σχεδιασμένες να δίνουν μεγάλα ποσά ενέργειας (ρεύμα κορυφής) για σύντομο χρονικό διάστημα, όπως απαιτείται για παράδειγμα κατά την εκκίνηση του κινητήρα, έχουν μεγαλύτερο αριθμό και πιο λεπτές πλάκες, οι οποίες είναι σπογγώδεις.
Οι μπαταρίες βαθιάς εκφόρτισης παρέχουν λιγότερη αρχική ενέργεια, αλλά μεγαλύτερη σε διάρκεια και βάθος χρόνου, έχουν δε πιο χοντρές πλάκες και αντέχουν περισσότερους κύκλους εκφόρτισης.
Τέλος, οι dual purpose είναι ένας συνδυασμός των δύο ανωτέρω τύπων, προσπαθώντας να συγκεράσουν τα πλεονεκτήματα και των δύο τεχνολογιών.
Τεχνολογίες μπαταριών
Οι διαθέσιμες τεχνολογίες μπαταριών κλειστού τύπου αυτή τη στιγμή είναι οι Wet Cell, Gel Cell και Absorbed Glass Mat (AGM). Οι Wet Cell διακρίνονται σε ανοιχτού τύπου και κλειστού τύπου. Οι ανοιχτού τύπου θέλουν συντήρηση με την προσθήκη υγρών όταν η στάθμη πέφτει και είναι φθηνότερες, ενώ οι κλειστού τύπου δεν απαιτούν συντήρηση με προσθήκη υγρών, είναι ακριβότερες και οι πιο διαδεδομένες πλέον.
Οι Gel και οι AGM κοστίζουν πολύ παραπάνω αλλά είναι και πολύ πιο ανθεκτικές στη θείωση και έχουν πολύ μεγαλύτερη διάρκεια ζωής ραφιού (δηλαδή αποφορτίζονται πολύ λιγότερο από τις κοινές σε κατάσταση αδράνειας), επίσης είναι και πιο ανθεκτικές στη διάβρωση και έχουν μικρότερη πιθανότητα έκρηξης από το παραγόμενο υδρογόνο. Μερικές μάλιστα έχουν και βαλβίδα εκτόνωσης για την περίπτωση αυτή. Πιο αναλυτικά:
AGM
Η κατασκευή τους επιτρέπει στον ηλεκτρολύτη να είναι σε κοντινή απόσταση και επαφή με τις πλάκες, επιτρέποντας έτσι την αποτελεσματικότερη φόρτιση και αποφόρτιση της μπαταρίας. Αυτού του τύπου οι μπαταρίες είναι κατάλληλες για ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών και μπορούν να λειτουργήσουν τόσο σαν μπαταρίες εκκίνησης όσο και σαν βαθιάς εκφόρτισης, ενώ δεν έχουν τους περιορισμούς της εξειδικευμένης φόρτισης των Gel. Μάλιστα, αν οι AGM βαθιάς εκφόρτισης δεν αφήνονται να αποφορτιστούν κάτω από το 50-60% του φορτίου (DOD), μπορούν να φορτιστούν μέχρι και 500 φορές ή περισσότερες.
Μερικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τις «απλές» Wet Cell:
- Πολύ πιο ασφαλείς λόγω βαλβίδας εκτόνωσης του υδρογόνου
- Πολύ μικρότερη αποφόρτιση (περίπου 1%-2% το μήνα)
- Μεγαλύτερη διάρκεια ζωής
- Μεγαλύτερη αντοχή στις δονήσεις
- Μεγαλύτερη αντοχή σε βαθιά εκφόρτιση
- Μεγαλύτερη ανοχή σε υπερφόρτιση
- Καλύτερη αντοχή στη ζέστη
- Μεγαλύτερη αντίσταση στη διάβρωση
- Πλήρως στεγανές, μπορούν να τοποθετηθούν σε οποιαδήποτε θέση
Μια ακόμα πιο βελτιωμένη εκδοχή της συγκεκριμένης τεχνολογίας που μας ενδιαφέρει περισσότερο είναι οι Spiral Wound AGM (Optima, Exide Maxximma 900DC), οι οποίες είναι επιπλέον πολύ πιο ανθεκτικές (μέχρι και 15 φορές) στις δονήσεις και γενικά στη σκληρή χρήση (όπως για παράδειγμα στο off-road).
GEL CELL
Ο ηλεκτρολύτης στις Gel έχει πρόσθετα σιλικόνης, τα οποία τον κάνουν πιο σφιχτό. Η τάση επαναφόρτισης είναι χαμηλότερη από τους άλλους τύπους μπαταρίας και είναι πολύ ευαίσθητες στην υπερφόρτιση. Για το λόγο αυτό θέλουν ειδικό τρόπο φόρτισης και ειδικούς φορτιστές, κάνοντάς τις λιγότερο ελκυστικές για κοινή χρήση μιας και λάθος φορτιστής ή φόρτιση μειώνει δραματικά τη διάρκεια ζωής τους. Επίσης, συνήθως έχουν χαμηλό ρεύμα εκκίνησης, οπότε δεν ενδείκνυται για αυτοκίνητα. Οι μπαταρίες αυτού του τύπου είναι κατάλληλες για εφαρμογές πολύ βαθιάς εκφόρτισης και είναι λίγο πιο ανθεκτικές σε μεγάλες θερμοκρασίες.
Πλέον οι Gel τείνουν να αντικατασταθούν από τις AGM σε σχεδόν όλες τις εφαρμογές. Άλλα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα σε σχέση με τις AGM:
- Θέλουν 10 με 15 κύκλους «στρώσιμο»
- Χρειάζονται μεγαλύτερο χρόνο φόρτισης και χαμηλότερο ρεύμα
- Μειωμένη χωρητικότητα σε χαμηλές θερμοκρασίες
- Περίπου 20% περισσότερους κύκλους
- Είναι πιο ακριβές
Ορολογία
- CCA (Cold Cranking Amp): Πόσα αμπέρ μπορεί να δώσει η μπαταρία στους 0 βαθμούς Fahrenheit (-18 βαθμοί Κελσίου) για 30 δευτερόλεπτα, χωρίς να πέσει η τάση της κάτω από τα 7.2 volt. Αυτή η μέτρηση είναι πολύ σημαντική για τις μπαταρίες εκκίνησης σε ψυχρό καιρό και όχι τόσο σημαντική για τις μπαταρίες βαθιάς εκφόρτισης.
- CA (Cranking Amp): Η ίδια μέτρηση αλλά στους 32 βαθμούς Fahrenheit ( 0 βαθμοί Κελσίου).
- Amp Hour Capacity (AH): Η πιο διαδεδομένη μέτρηση, μας δείχνει πόσο ρεύμα και για πόση ώρα μπορεί να δώσει η μπαταρία. Για παράδειγμα, μια μπαταρία 100 AH μπορεί να δώσει 100 αμπέρ για 1 ώρα, 5 αμπέρ για 20 ώρες, 20 αμπέρ για 5 ώρες κλπ.
- Reserve Capacity (RC): Πρόκειται για μια πολύ σημαντική μέτρηση που συχνά αγνοείται και μας λέει πόσα λεπτά θέλει μέχρι να αποφορτιστεί στα 25 αμπέρ μια πλήρως φορτισμένη μπαταρία, μέχρι η τάση της να πέσει κάτω από τα 10.5 volt, στους 26.7 βαθμούς Κελσίου.
- Depth Of Discharge (DOD): Το ποσοστό φόρτισης της μπαταρίας, DOD= 0% σημαίνει ότι η μπαταρία είναι πλήρως φορτισμένη, DOD=50% σημαίνει ότι η μπαταρία είναι αποφορτισμένη κατά 50%.
Μερικές γενικές παρατηρήσεις
- Μην χρησιμοποιείτε μια μπαταρία εκκίνησης για εφαρμογές βαθιάς εκφόρτισης, τέτοια χρήση μειώνει δραστικά τη διάρκεια ζωής της μπαταρίας. Τέτοιες εφαρμογές είναι για παράδειγμα η συχνή χρήση εργάτη.
- Φροντίστε έτσι ώστε το σύστημα φόρτισης του αυτοκινήτου (δυναμό) να είναι ικανό να φορτίσει επαρκώς τη μπαταρία, σε περίπτωση που τοποθετήσετε άλλη μεγαλύτερης χωρητικότητας. Μπαταρίες που δεν φορτίζονται πλήρως, έχουν μειωμένη διάρκεια ζωής λόγω αυξημένης θείωσης.
- Σε περίπτωση αλλαγής της θέσεως της μπαταρίας, ή την εγκατάσταση δεύτερης (πχ για χρήση εργάτη), φροντίστε για τον επαρκή αερισμό της, είναι σημαντικό για όλες τις μπαταρίες μολύβδου και ειδικά για τις Wet Cell, οι οποίες πρέπει να αποβάλουν τα εκρηκτικά αέρια που δημιουργούνται κατά τη λειτουργία τους.
- Η υπερβολική ζέστη (πάνω από 38 βαθμούς Κελσίου) αυξάνει την εσωτερική αποφόρτιση, άρα μια μπαταρία που δεν φορτίζεται (για παράδειγμα αν το όχημα δεν κινείται) για μεγάλο χρονικό διάστημα, «πέφτει» και σαν επακόλουθο δε θα μπορεί να εκκινήση το όχημα. Επίσης αντίστοιχα, το ψύχος μειώνει την απόδοση της μπαταρίας, οπότε χρειάζεται προσοχή να μην αφήνεται να αποφορτιστεί πολύ σε συνθήκες κρύου.
- Ένας καλός φορητός φορτιστής είναι απαραίτητο αξεσουάρ, αν επιθυμούμε να μεγαλώσουμε τη διάρκεια ζωής της μπαταρίας μας και να τη διατηρούμε πάντα σε φόρμα.
Συγγραφέας: Admin