Γενικά
Ο εργάτης είναι ένα από τα βασικότερα – αν όχι το βασικότερο – αξεσουάρ για ένα εκτός δρόμου όχημα που κάνει σοβαρό off-road. Καλά τα extreme ελαστικά, οι καταπληκτικές αναρτήσεις με τις τεράστιες διαδρομές, τα μπλοκέ διαφορικά και τα «ψαρωτικά» snorkel, αλλά όταν τα πράγματα δυσκολέψουν – και είναι πολλές αυτές οι φορές τελικά – το μόνο μας «όπλο» είναι ο εργάτης.
Για να μπορέσει όμως να μας βοηθήσει την κρίσιμη στιγμή που θα το χρειαστούμε, πρέπει αφενός να γνωρίζουμε να το χειριζόμαστε σωστά και – κυρίως – με ασφάλεια, αλλά και να φροντίζουμε για τη σωστή και ενδεδειγμένη συντήρησή του. Επειδή η συντριπτική πλειοψηφία των εργατών που τοποθετούνται στα εκτός δρόμου οχήματα είναι ηλεκτρικοί, σ’ αυτούς θ’ αναφερθούμε στο παρόν κείμενο. Επίσης, θα θεωρήσουμε ότι η χρήση του εργάτη είναι για σκοπούς απεγκλωβισμού του οχήματος και όχι για έλξη ή ανύψωση αντικειμένων.
Ο εργάτης είναι μια συσκευή που διαθέτει ένα μοτέρ, το οποίο τροφοδοτείται από τη μπαταρία του οχήματος και το οποίο με τη σειρά του τροφοδοτεί ένα σύστημα γραναζιών το οποίο περιστρέφει το τύμπανο και κατά συνέπεια τυλίγει το συρματόσκοινο επάνω του. Στο εμπρόσθιο μέρος του τύμπανου υπάρχει ραουλιέρα ή γλίστρα, η οποία επιδρά σαν οδηγός και επιτρέπει στο σύρμα να τυλίγεται επάνω στο τύμπανο όταν χρησιμοποιούμε τον εργάτη υπό γωνία.
Προκειμένου να επιτύχουν οι κατασκευαστές μεγάλη ελκτική δύναμη στο ελάχιστο δυνατό μέγεθος και βάρος, έχουν περιλάβει ένα μηχανισμό γραναζιών, ο οποίος υποπολλαπλασιάζει τη σχέση μετάδοσης και επιτρέπει στον εργάτη να ασκεί πολύ μεγάλες δυνάμεις χωρίς να αντλεί τεράστια ποσά ενέργειας, μιας και αυτά είναι περιορισμένα (από τη μπαταρία του αυτοκινήτου όπως είπαμε).
Ένα άλλο πολύ σημαντικό στοιχείο ενός εργάτη είναι το φρένο του. Αυτό ενεργοποιείται αυτόματα, όταν το μοτέρ του εργάτη σταματήσει και το σύρμα είναι υπό φορτίο. Το φρένο ακινητοποιεί το τύμπανο, αποτρέποντάς το από το να ξετυλίξει το σύρμα, κρατώντας παράλληλα το όχημα σταθερό (πχ σε μια ανηφόρα). Συνήθως βρίσκεται στο εσωτερικό του τύμπανου και με τη βοήθεια της τριβής (τακάκια) το επιβραδύνει.
Για να έχουμε τη δυνατότητα απεμπλοκής του τύμπανου από τα γρανάζια μετάδοσης (πχ όταν θέλουμε να ελευθερώσουμε το τύμπανο για να τραβήξουμε έξω το σύρμα), υπάρχει ένας λεβιές (clutch), συνήθως περιστροφικός που μας δίνει αυτή τη δυνατότητα, οπότε μπορούμε κατά βούληση να ελευθερώνουμε ή να εμπλέκουμε το τύμπανο στη μετάδοση.
Το ηλεκτρικό μοτέρ μας δίνει τη δυνατότητα μέσω ενός τηλεκοντρόλ, να αλλάξουμε κατεύθυνση περιστροφής στο τύμπανο, ανάλογα με το αν θέλουμε να έλξουμε ή να αμολήσουμε σύρμα. Μιλώντας για σύρμα, πρόκειται συνήθως για ανοξείδωτο συρματόσκοινο κατάλληλης διαμέτρου και μήκους, στο άκρο του οποίου βρίσκεται ενσωματωμένος μεταλλικός γάντζος. Όπως θα δούμε παρακάτω, υπάρχει η δυνατότητα εγκατάστασης συνθετικού σκοινιού αντί για συρματόσκοινο, με διάφορα πλεονεκτήματα και μεΜερικά πράγματα που πρέπει να έχουμε υπόψη μας πριν επιλέξουμε το κατάλληλο μοντέλο για το όχημά μας είναι τα εξής:
Ελκτική ικανότητα
Αυτή μετριέται σε λίμπρες και αναφέρεται στο μέγιστο φορτίο που μπορεί να τραβήξει ο εργάτης. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι ο αριθμός αυτός αναφέρεται μόνο όταν το συρματόσκοινο είναι τυλιγμένο στην πρώτη σπείρα επάνω στο τύμπανο. Για κάθε σπείρα που προστίθεται κατά την περιέλιξη, η ελκτική δύναμη του εργάτη μειώνεται σημαντικά, για να καταλήξει στην ελάχιστη τιμή της στην τελευταία σπείρα. Ακριβως το αντίστροφο συμβαίνει με την ταχύτητα περιέλιξης του συρματόσκοινου.
Ανάλογα με το βάρος του οχήματος στο οποίο θα εγκατασταθεί ο εργάτης (και με κύριο γνώμονα ότι θα κληθεί να έλξει το ίδιο το όχημα και όχι κάποιο άλλο πολύ βαρύτερο), θα χρειαστούμε περίπου έναν 6500 – 8000 λίμπρες για ένα ελαφρύ τετρακίνητο (πχ Jimny, Samurai), θα πάμε στις περίπου 9500 – 10000 λίμπρες για ένα μέσο όχημα (πχ Wrangler, Defender) και για βαρύτερα οχήματα ίσως χρειαστεί να ανέβουμε και στις 12000 – 12500 λίμπρες.
Υπάρχει ένας πρόχειρος «κανόνας» που λέει ότι για να επιλέξουμε την ελάχιστη ισχύ του εργάτη που θα χρειαστούμε, πολλαπλασιάζουμε το ολικό βάρος (επιβάτες συν εξοπλισμός) του οχήματος (υπολογισμένο σε λίμπρες) επί 1,5 (πχ για ένα όχημα συνολικού βάρους 3000 lb. θέλουμε κατ’ ελάχιστο έναν εργάτη 4500 lb.). Μπορεί το νούμερο να φαίνεται μικρό, αλλά όπως είπαμε αυτή είναι η ελάχιστη ισχύ που θα χρειαστούμε. Σε πραγματικές καταστάσεις, όπου το όχημα είναι κολλημένο στη λάσπη (όσο πιο βαθιά τόσο το χειρότερο) ή σε ανηφόρες με μεγάλη κλίση, οι τιμές αυτές μπορεί να αυξηθούν κατά πολύ.
Αυτονόητο είναι ότι όσο ανεβαίνουμε σε ισχύ, τόσο ανεβαίνει και το βάρος αλλά και η τιμή. Μιλώντας για τιμή, αυτή ξεκινάει από περίπου 450 ευρώ και μπορεί να φτάσει πάνω από 2000 ευρώ για ένα μεγάλο και καλό μοντέλο. Φυσικά υπάρχουν διάφορες ποιότητες και πολλοί κατασκευαστές, οπότε ο υποψήφιος αγοραστής έχει μία μεγάλη γκάμα επιλογών στη διάθεσή του.
Αυτή τη στιγμή, απ’ όσο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, με εξαίρεση όλα τα μοντέλα της Warn και μερικά της Superwinch, σχεδόν όλοι οι άλλοι εργάτες κατασκευάζονται στην Κίνα, η μεγάλη πλειοψηφία των οποίων στο εργοστάσιο της NINGBO LIFT (http://www.cnwinch.com/index.htm). Αυτό για άλλους σημαίνει πολλά, για άλλους τίποτα, απλά το αναφέρουμε για ιστορικούς λόγους. Φυσικά, η κάθε εταιρία θέτει τις δικές της προδιαγραφές και δε μπορούμε – ούτε είναι σωστό – να τα βάζουμε όλα στο ίδιο καλάθι ή να βγάζουμε βεβιασμένα συμπεράσματα.
Επίσης για την ιστορία αναφέρουμε πως σε πρόσφατο συγκριτικό τεστ που έκανε το περιοδικό 4WD Action (Ιανουάριος του 2011), την πρώτη θέση κατέκτησε ένας καθαρόαιμος κινέζικος εργάτης, συγκεκριμένα o TDS-9.5c της Kingonewinch !
Συνθετικό σκοινί
Μία από τις πρώτες αναβαθμίσεις που μπορεί να κάνει ένας κάτοχος εργάτη είναι να αντικαταστήσει το συρματόσκοινο με συνθετικό σκοινί. Η λύση αυτή έχει αρκετά πλεονεκτήματα όπως:
- Είναι πιο ανθεκτικό από ίδιας διατομής συρματόσκοινο
- Είναι πολύ πιο ελαφρύ (περίπου το 1/7 του βάρους του συρματόσκοινου). Αυτό, πέρα από το προφανές μικρότερο φορτίο για τον άξονα με ότι συνεπάγεται αυτό, σημαίνει ότι είναι πιο εύκολο και γρήγορο στο χειρισμό του (πχ σε μία απότομη ανηφόρα όπου ο χρήστης θα πρέπει να το κουβαλήσει μέχρι την κορυφή προκειμένου να δέσει σε κάποιο δέντρο)
- Είναι πολύ πιο ασφαλές σε περίπτωση που σπάσει. Όταν και εάν γίνει αυτό, επειδή δεν αποθηκεύει τόση κινητική ενέργεια όση το συρματόσκοινο λόγω μικρότερης ελαστικότητας, συνήθως πέφτει κάτω και δεν τινάζεται με αποτέλεσμα να είναι λιγότερο επικίνδυνο
- Είναι επίσης πιο ασφαλές για τα χέρια του χρήστη μιας και δεν έχει αιχμηρά ξέφτια που μπορούν να προκαλέσουν μικροτραυματισμούς, ούτε και παγώνει με το πολύ κρύο όπως το συρματόσκοινο που χρειάζεται οπωσδήποτε γάντια
- Επιπλέει στο νερό
- Μπορεί να επιδιορθωθεί επιτόπου σχετικά εύκολα
- Είναι πολύ πιο ευλύγιστο
Έχει όμως και μερικά μειονεκτήματα:
- Μικρότερη αντοχή στις τριβές με ξένα σώματα (χώμα, πέτρες, κλαδιά)
- Σημαντικά αυξημένο κόστος σε σχέση με το συρματόσκοινο
- Μεγάλη ευαισθησία στη θερμότητα και την ηλιακή ακτινοβολία. Η θερμότητα που αναπτύσσεται στο τύμπανο μπορεί να λιώσει τις ίνες του και η υπεριώδης ακτινοβολία επίσης το καταστρέφει
Το πρόβλημα της τριβής το αντιμετωπίζουμε με την προσθήκη ειδικών «μανικιών» στα σημεία που το σκοινί εφάπτεται με άλλα αντικείμενα, ενώ η ίδια τακτική εφαρμόζεται και στις πρώτες σπείρες που εφάπτονται στο τύμπανο προκειμένου να προστατευτεί από την υπερθέρμανση. Ορισμένοι εργάτες έχουν το φρένο εξωτερικά, όχι δηλαδή μέσα στο τύμπανο, οπότε η παραγόμενη θερμότητα δεν το επηρεάζει, καθιστώντας τους ιδανικούς για χρήση με συνθετικό σκοινί.
Στην αγορά υπάρχουν διάφορoi κατασκευαστές συνθετικών σκοινιών (AmSteel Blue, Samson, Marlow κλπ), οι οποίοι χρησιμοποιούν λίγο-πολύ τις ίδιες ίνες, (Dyneema, Plasma, Technora κλπ), με τις πρώτες να είναι οι πιο διαδεδομένες αυτή τη στιγμή όσο αφορά την κατασκευή συνθετικών σκοινιών για εργάτη. Οι απόψεις για το ποιά από αυτές τις ίνες είναι η καλύτερη διίστανται αλλά όπως είπαμε, οι Dyneema SK75 είναι οι πιο διαδεδομένες.
Σωστή χρήση
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε μόλις παραλάβουμε τον εργάτη ή εγκαταστήσουμε καινούργιο συρματόσκοινο είναι να το στρώσουμε. Το συρματόσκοινο δεν είναι απλά ένα κομμάτι πλεγμένο ατσάλι, είναι μια περίπλοκη μηχανική κατασκευή που χρειάζεται σωστό χειρισμό και συντήρηση. Ο τρόπος που κάνουμε το στρώσιμο είναι ο εξής: βρίσκουμε ένα ελαφρώς ανηφορικό χώρο με κάποιο δέντρο στην κορυφή. Εναλλακτικά μπορεί το ρόλο του δέντρου να τον παίξει κάποιο άλλο (πιο βαρύ) όχημα.
Αφού περάσουμε τον απαραίτητο ιμάντα γύρω από το δέντρο βιδώνουμε επάνω το κλειδί και πιάνουμε το γάντζο του εργάτη. Απελευθερώνουμε το λεβιέ (clutch) και αμολάμε το σύρμα, προσέχοντας να υπάρχουν τουλάχιστον 4-5 σπείρες σύρμα τυλιγμένες επάνω στο τύμπανο. Αφού τοποθετήσουμε το όχημα σε ευθεία με το δέντρο και με το σύρμα τεντωμένο (θα χρειαστεί χώρος όσος και σχεδόν το μήκος του συρματόσκοινου), εμπλέκουμε το λεβιέ, μπαίνουμε στο αυτοκίνητο και με τη βοήθεια του χειριστηρίου αρχίζουμε να έλκουμε το όχημα προς το δέντρο μέχρι να τυλιχτεί όλο το σύρμα στο τύμπανο.
Ένα σημείο που πρέπει να προσέξουμε πολύ, είναι πως δεν εμπλέκουμε/απεμπλέκουμε ποτέ το λεβιέ (clutch) όταν ο εργάτης βρίσκεται υπό φορτίο ή όταν λειτουργεί. Επίσης, όταν ο εργάτης βρίσκεται υπό φορτίο δεν είναι σωστό να λειτουργεί ανάποδα (να ξετυλίγει συρματόσκοινο δηλαδή), κάτι τέτοιο αναπτύσσει μεγάλη θερμοκρασία στο φρένο (μιας και το φρένο λειτουργεί συνεχώς προκειμένου να επιβραδύνει το τύμπανο) και μπορεί να το βγάλει εκτός λειτουργίας ή να προκαλέσει βλάβη.
Επίσης, καλό είναι να έχουμε υπόψη ότι ο εργάτης είναι σχεδιασμένος για μικρής απόστασης έλξη, σχεδόν όσο μήκος έχει και το συρματόσκοινο με το οποίο εφοδιάζεται (περίπου 30 μέτρα). Αν χρειαστεί να τον χρησιμοποιήσουμε περισσότερο, καλό θα είναι να αφήνουμε ικανά διαστήματα ενδιάμεσα για να κρυώσει.
Πάντα, ειδικά όταν δουλεύουμε με συρματόσκοινο, χρησιμοποιούμε ειδικά γάντια και προσέχουμε έτσι ώστε τα χέρια μας ή ρούχα να είναι μακριά από την είσοδο του σύρματος στο τύμπανο (γλίστρα ή ραουλιέρα) κατά τη λειτουργία του. Επίσης, ποτέ δεν στεκόμαστε δίπλα ή κοντά στο τεντωμένο σύρμα γιατί ενέχει σοβαρό κίνδυνο σε περίπτωση που αυτό ή κάποιο άλλο εξάρτημα (πχ δέστρα) σπάσει, υπάρχει κίνδυνος θανάσιμου τραυματισμού. Καλό είναι επίσης να βάζουμε επάνω στο συρματόσκοινο μια βαριά κουβέρτα ή κάποιον ιμάντα προκειμένου να μειώσουμε το τίναγμα σε περίπτωση που αυτό κοπεί κατά τη ρυμούλκηση.
Όταν γυρνάμε από μια βόλτα/εκδρομή όπου έχουμε χρησιμοποιήσει τον εργάτη, ειδικά αν το συρματόσκοινο έχει λερωθεί με λάσπες, χώματα κλπ, πρέπει να το καθαρίσουμε καλά. Αμολάμε όλο το σύρμα πλένουμε καλά το συρματόσκοινο και κάθε τόσο το περνάμε με (λεπτόρρευστο) λάδι μηχανής, είτε με ψεκασμό είτε εμποτίζοντάς το σε μια λεκάνη. Αφού το αφήσουμε να τραβήξει καλά το λάδι μέσα, το καθαρίζουμε εξωτερικά με ένα πανί και το ξανατυλίγουμε στο τύμπανο. Έτσι, είμαστε έτοιμοι για την επόμενη φορά και θα είμαστε σίγουροι ότι το σύρμα διατηρείται στην καλύτερη δυνατή κατάσταση.
Ελέγχουμε συχνά το συρματόσκοινο ή το συνθετικό σκοινί για τυχόν φθορές. Όταν διαπιστώσουμε αρκετά ξέφτια, κοψίματα ή σπασίματα, μάλλον έχει έρθει η ώρα να αλλάξουμε το συρματόσκοινο, το τελευταίο πράγμα που θέλουμε είναι να μας αφήσει χρόνους στη μέση μιας απότομης ανηφόρας ή σε κάποιο δύσκολο σημείο.
Συγγραφέας: Admin